Zowel voor het mannen- als vrouwenlichaam is de aanmaak van testosteron van groot belang. Het voornaamste mannelijke geslachtshormoon speelt een voorname rol bij talloze lichaamsprocessen en een verstoorde hormoonbalans tussen de verschillende hormonen kan grote gezondheidsconsequenties geven.
Hoewel veel mensen denken dat een hogere testosteron bij vrouwen juist slecht is en zorgt voor baardgroei en enorme spiergroei, is een optimale aanmaak van testosteron ook voor vrouwen van belang. Hoewel zij gemiddeld slechts 10% van de hoeveelheid aanmaken die die mannen produceren, hebben ook vrouwen baat bij een gezonde testosteronbalans in hun lichaam.
In dit artikel gaan we in op de aanmaak van testosteron en hoe je de testosteronproductie kan optimaliseren, zowel voor mannen als vrouwen. Om te begrijpen hoe testosteron werkt, is het van belang om te weten wat de bouwstenen van dit hormoon zijn, hoe de productie werkt en wat we kunnen doen om de aanmaak in ons lichaam te stimuleren.
De drie subtypen testosteron
Testosteron wordt bij mannen gevormd in de testes en in de bijnieren, bij vrouwen in de eierstokken en bijnieren. Gemiddeld maakt een man zo’n 7 mg/dag aan, vrouwen 1-2 mg/dag.
Testosteron is een 19-koolstof steroïdhormoon dat wordt gemaakt van cholesterol door de geslachtsorganen en de bijnieren. De testosteron in ons lichaam kan worden onderverdeeld in drie subtypes:
Vrije testosteron: Dit is testosteron in zijn puurste vorm. De reden waarom het ‘vrij’ wordt genoemd, is omdat er geen eiwitten aan vastzitten. Doordat de vrije vorm niet gebonden is aan andere moleculen, kan vrije testosteron cellen binnendringen en de receptoren activeren om zijn werking te realiseren.
Hoewel de voordelen van vrije testosteron eindeloos lijken, maakt dit subtype slechts 2 tot 3 procent uit van onze totale hoeveelheid circulerend testosteron.
SHBG sekshormoon gebonden globuline: Ongeveer 40 tot 50 procent van ons voorraad testosteron in ons lichaam bestaat uit deze vorm van testosteron. SHBG wordt geproduceerd in onze lever en speelt een belangrijke rol bij de regulatie van de hoeveelheid vrije testosteron in ons lichaam.
Het nadeel van SHBG is dat het biologisch inactief is, ofwel, het lichaam kan dit type testosteron niet gebruiken voor spieropbouw of verbetering van de stemming. Een teveel aan SHBG in het lichaam kan een hogere is is niet slecht, maar te veel ervan is.
Overmatige SHBG kan de oorzaak zijn van een hoog totaal testosterongehalte, maar toch symptomen te hebben van testosterondeficiëntie. SHBG bindt zich aan het teveel aan testosteron, waardoor ook de vrije testosteron in mindere mate beschikbaar raakt. Onderzoek laat zien dat het voedingspatroon van grote invloed is op de hoeveelheid SHBG in ons lichaam. Een lage proteïne-inname kan bijvoorbeeld de hoeveelheid SHBG verhogen.1 Door deze te verhogen, verlaagt deze en herstelt de verhouding tussen de verschillende soorten testosteron.
Albumine-gebonden testosteron: De rest van de testosteron in ons lichaam is gebonden aan een eiwit, genaamd albumine. Albumine wordt ook in de lever geproduceerd en heeft als functie om extracellulaire vloeistofvolumes in balans te houden. Zo vervult het een belangrijke functie bij bijvoorbeeld uitdroging, maar ook bij het functioneren van de bloeddoorstroming. Net zoals bij SHBG is aan de testosteron die aan albumine is gebonden biologisch inactief.
Synthese van testosteron 
Een klein percentage van de testosteron wordt aangemaakt door de bijnieren, twee kleine orgaantjes bovenop onze nieren. Het voornaamste deel, zo’n 85% wordt aangemaakt door onze geslachtsorganen, zowel bij mannen als bij vrouwen.
Het complexe proces waarmee onze testikels testosteron aanmaken start in de hersenen. Daar meet de hypothalamus voortdurend hoeveel testosteron er in ons lichaam circuleert. Wanneer er een tekort wordt gedetecteerd, scheidt de hypothalamus een hormoon af dat GnRH heet, de afkorting voor gonadotropine-releasing hormone.
Deze GnRH wordt gedetecteerd door onze hypofyse, die zich ook in de hersenen bevindt. In reactie hierop gaat de hypofyse twee hormonen produceren: FSH (follikel stimulerend hormoon) en luteïnehormoon (LH). De FSH en LH vinden via de bloedbaan hun weg naar de geslachtsorganen, waar de aanmaak van testosteron plaatsvindt.
Eenmaal bij de geslachtsorganen aangekomen, zorgt het FSH dat de spermaproductie start en het LH dat de Leydig-cellen in de testikels testosteron aanmaken.
Tijdens dit complexe proces zetten de Leydig-cellen in de testikels cholesterol om in testosteron. Inderdaad, cholesterol is de voornaamste bouwsteen van testosteron. Je kan je dus voorstellen wat een cholesterolarm dieet betekent voor een gezonde testosteronproductie: die gaat volkomen onderuit.
De Leydig-cellen absorberen de cholesterol die zich in het bloed bevindt en die is afkomstig van bijvoorbeeld de bacon en eggs van je ontbijt of de enorme T-bone steak van je diner. Wanneer er onvoldoende cholesterol in het bloed circuleert, kan er slechts een beetje testosteron worden aangemaakt, met alle gevolgen van dien.
Wanneer de Leydig-cellen testosteron hebben aangemaakt, wordt het hormoon weer de bloedbaan ingestuurd. Het grootste deel hiervan bindt zich vervolgens aan de SHBG en de albumine die door de lever zijn aangemaakt. Door deze binding zijn de testosteronsoorten biologisch niet actief.
De kleine hoeveelheid ongebonden vrije testosteron circuleert verder en eenmaal bij de hypothalamus in de hersenen aangekomen, detecteert deze dat er voldoende testosteron is aangemaakt. Hiermee stopt de hypothalamus de aanmaak van GnRH en wordt de cyclus onderbroken.
Supplementen voor boosten testosteron
Zoals vermeld zijn er talloze factoren van invloed op de productie van testosteron. Om de aanmaak te bevorderen kan men overwegen supplementen te gebruiken, maar de voorkeur gaat natuurlijk uit naar voeding. Vitamine D, zink en magnesium zijn van grote invloed op de aanmaak. Met name voor deze voedingsstoffen is het verstandig te suppleren, aangezien hiervan maar weinig in onze voeding voorkomt en veel mensen hieraan een tekort hebben. Tribulus Terrestis is een kruid dat ook de aanmaak van testosteron kan bevorderen.
Conclusie
De aanmaak van testosteron en vooral de huishouding daarvan is een complex proces. Natuurlijk zijn er talloze factoren van invloed op de cyclus waarmee de hypothalamus, de hypofyse en de geslachtsorganen met elkaar communiceren.
Zo speelt het mineraal zink een voorname rol bij de testosteronproductie en is chronische stress van enorme invloed op het functioneren van de bijnieren.
Belangrijkste tip naar aanleiding van dit artikel: zorg dat je voldoende cholesterol binnenkrijgt, zodat je lichaam in staat is voldoende testosteron aan te maken. Vermijd daarnaast bewerkte fabrieksvoeding en voorzie je lichaam rijkelijk van voldoende vitamines en mineralen.
Bekijk alle artikelen over hormonen
