Naar aanleiding van de Zembla-aflevering omtrent hormoonverstorende stoffen en de lobby van de industrie, lijkt het ons goed een kleine verdieping te geven op de werking van de hormoonverstorende stoffen, BPA’s en ftalaten die in veel plastics, maar ook coatings van verpakkingsmaterialen zijn verwerkt. De grote vraag is of deze wel veilig zijn voor de volksgezondheid. Volkomen veilig, als je de meeste studies die ernaar zijn gedaan maar negeert….
Bisphenol-A (BPA) bestaat sinds 1891 toen het door een Russische chemicus werd uitgevonden. Rond 1930 kwam men erachter dat het eenmaal in het lichaam de effecten van oestrogeen nabootste en de lichamelijke hormonale processen kan verstoren. Ondanks die bevindingen, vond BPA in de jaren 50 zijn weg in de industrie, waar de synthetische stof sindsdien vooral wordt gebruikt om sterke, veerkrachtige en vaak transparante kunststoffen mee te produceren.
BPA wordt ook gebruikt bij de productie van BPA harsen, die ervoor zorgen dat metalen niet gaan roesten. Dus elke keer als je een blikje tonijn of blik bruine bonen opentrekt, sta er dan bij stil dat je jezelf blootstelt aan BPA.
Hoe gevaarlijk is BPA?
De veiligheid van de synthetische stof BPA wordt sinds de eerste industriële toepassingen onderzocht en dit onderzoek is nogal onderhevig geweest aan controverse.
Tot op heden zijn er talloze dierstudies gedaan op BPA en uit de grote meerderheid blijkt dat het het gebruik van BPA verband houdt met gezondheidsproblemen. Zo kan er sprake zijn van een verminderde vruchtbaarheid, een verhoogd risico op kanker, cardiovasculaire problemen en een verminderde hersenontwikkeling, zegt Frederick vom Saal , een oude onderzoeker van het product aan de Universiteit van Missouri-Columbia.1
Het lijkt erop dat de veiligheid van BPA voor de volksgezondheid afhankelijk is van aan wier je de vraag stelt. De bevestigt voortdurend dat de toepassing van BPA, ook voor voedseltoepassingen, veilig is. Ook de Amerikaanse FDA en het Nederlandse Voedingscentrum beweren bij hoog en laag dat de toepassing van BPA’s volkomen veilig is.
Volgens een artikel in Newsweek werd in 2013 reeds in een studie aangetoond dat “Er sprake is van een plausibele relatie tussen BPA niveaus in urine en obesitas.”2
Een ander document spreekt van een nauw verband tussen de hormoonverstorende stoffen en ADHD en dat er een relatie is tussen blootstelling en gedrag.3
In 2006 bleek uit een analyse dat BPA studies die waren gefinancierd door de industrie geen significante effecten van BPA concludeerden. Daartegenover stond dat 92% van BPA studies die niet waren gefinancierd door de industrie juist wél gevolgen voor de gezondheid bleken te hebben.4 Vreemd….
Gevaarlijk, zelfs bij minimale blootstelling
De meeste mensen in de westerse wereld hebben BPA in hun bloed, meestal in een concentratie van 1 deel per miljard (ppb). Volgens Patricia Hunt, geneticus bij de Washington State University, kan deze minimale blootstelling al van grote invloed zijn op de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen.6
Ernstige gezondheidsrisico’s
BPA is een hormoonverstorende stof, een endocriene verstoorder. Dit betekent dat het hormonen die van nature in het lichaam voorkomen nabootst of interfereert met deze hormonen, waardoor het hormonale systeem verstoord raakt. De endocriene klieren en hormonen zijn van invloed op talloze lichaamsprocessen en dus op vrijwel iedere cel, elk orgaan en elke lichaamsfunctie.
BPA’s zijn dus van invloed op het reguleren van je stemming, groei en ontwikkeling, de weefselfunctie, het metabolisme, alsmede seksuele functie en reproductieve processen. Daarnaast kan BPA (mede) de oorzaak zijn van o.a.:
- Structurele hersenschade
- Hyperactiviteit, verhoogde agressiviteit
- Vetvorming op de heupen en borstvorming bij mannen door vervrouwelijking (BPA heeft een xeno-oestrogene werking)
- Verminderd immuunsysteem
Aangezien veel BPA onderzoeken zijn gedaan op dieren, zijn sceptici niet overtuigd van de negatieve effecten bij mensen, maar onderzoek bij de mens heeft aangetoond dat de risico’s bij mensen net zo groot zijn. Zo kan BPA uit blikjes of plastic flessen de bloeddruk verhogen binnen een paar uur na inname.7
In de NHANES-studie die in 2010 werd gepubliceerd, hadden de volwassenen met de hoogste niveaus van BPA in hun urine, een twee keer zo grote kans hart- en vaatziekten te ontwikkelen als degenen met de lagere niveaus.8
Een alternatief voor BPA?
Veel fabrikanten zijn door negatieve publiciteit en een stijgende vraag naar BPA vrije producten overgestapt op een andere chemische stof: bisfenol-S (BPS), maar BPS blijkt net zo giftig, zo niet erger. BPS geeft dus meer een gevoel van ‘schijnveiligheid’. Wil je overgaan tot de aanschaf van BPA vrije producten, informeer je dan dus eerst goed over de gebruikte materialen, of ga voor zekerheid en schaf gewoon glas en rvs aan.
Ftalaten, geen frisser imago dan BPA
Naast BPA zijn ftalaten andere hormoonverstorende stoffen. Ftalaten worden voornamelijk gebruikt om kunststoffen zoals bijvoorbeeld pvc meer buigzaam en veerkrachtig te maken, maar ze worden ook rijkelijk gebruikt in luchtverfrissers en persoonlijke verzorgingsproducten, zoals shampoo, douchegels en make-up.
In de Washington Post van 6 maart j.l. stond nog een artikel dat inging op het effect van ftalaten op de seksuele ontwikkeling van ongeboren kinderen. Het onderzoek dat op de jaarlijkse bijeenkomst van de Endocrine Society werd gepresenteerd, geeft blijk van een verstoorde anogenitale afstand (afstand tussen scrotum en anus) ten gevolge van een verhoogde blootstelling aan ftalaten.9
Ftalaten zijn ook van invloed op aromatase, een enzym dat de omzetting van testosteron in oestrogeen bevordert. De hormoonverstorende stoffen zoals ftalaten kunnen ook interfereren met de productie van schildklierhormoon en de neurotransmitter dopamine, die symptomen zoals aandachtsproblemen en hyperactiviteit kan veroorzaken.
Hormoonverstorende stoffen kosten gezondheidszorg kapitalen
Zoals in de aflevering van Zembla te zien was zijn de zorgkosten die gerelateerd zijn aan hormoonverstorende stoffen zoals BPA, ftalaten en soortgelijke stoffen astronomisch hoog. Uiteraard zal de industrie hierover in alle talen zwijgen.
Wanneer je denkt dat het bij BPA en ftalaten wel ophoudt, DDE, een afbraakproduct van het insecticide DDT, organofosfaatpesticiden en broomhoudende vlamvertragers (PBDE’s) hebben een vernietigend effect op ons endocriene systeem. De daaraan gerelateerde neurologische effecten, obesitas, diabetes en onvruchtbaarheid zijn tekenend.
Hoe vermijd je hormoonverstorende stoffen, BPA, ftalaten en andere enge stoffen?
- Kies zoveel mogelijk voor onbewerkte, onbespoten voeding. Hiermee vermijd je niet alleen de hormoonverstorende stoffen, maar vergroot je je weerstand ook door de inname van veel waardevolle voedingsstoffen.
- Vermijd bewerkt en verpakt voedsel, aangezien dit bronnen zijn van BPA en ftalaten – in het bijzonder blikjes, maar ook voedsel verpakt in plastic. Koop liever producten glas in plaats van plastic of blik.
- Bewaar voedsel en dranken in glas. Zeker bij verhitting geeft een plastic bakje giftige stoffen af aan de voeding die erin zit.
- Vermijd alle kunststof, aangezien ook BPA-vrije producten vaak nog giftige stoffen bevatten en een soort van schijnveiligheid geven.
- Laat je kassabon voortaan bij de cassiere. Slechts vijf seconden vasthouden van een thermaal kassabonnetje, is voldoende om BPA’s via de huid op te nemen.10
- Ga op zoek naar duurzame, gecertificeerde biologische en GMO-vrije gebruiksgoederen. Dit geldt voor alles, dus van voedsel en producten voor persoonlijke verzorging tot aan bouwmaterialen, vloerbedekking, verf, meubels en matrassen.
- Gebruik natuurlijke schoonmaakmiddelen, of maak ze zelf.
- Schakel over op natuurlijke cosmetica. Als er een categorie artikelen is die een megaverstorend effect heeft op de endocriene functie, dan is het wel cosmetica.
Vind jij het net als ons belangrijk dat hier meer bekendheid en bewustwording voor gecreëerd wordt voel je dan vrij dit blog te delen! Wij zijn ook benieuwd naar jullie mening hierover, laat het ons hieronder weten.
Bekijk alle artikelen over hormonen
Bronnen:
2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23558351
3 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23870093
4 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935105001258
5 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0303720714003086
6 http://ecowatch.com/2015/01/23/bpa-exposure-linked-male-infertility/
7 Could the Chemical BPA Raise Your Blood Pressure?
8 http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0008673
9 Phthalates, found in hundreds of household products
10 http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00216-010-3936-9
