Testosteron, het mannelijke geslachtshormoon, is niet alleen aan mannen toebedeeld. Ook vrouwen maken testosteron aan in hun lichaam, maar slechts een fractie, zo’n 10% van de hoeveelheid die mannen gemiddeld aanmaken. Het hormoon testosteron is dus niet alleen van invloed op de mannenhuid, maar ook op de vrouwenhuid. Om de invloed op de huid beter te begrijpen, nemen we eerst de mannenhuid eens onder loep.
Zo uniek is je huid
Net als een vingerafdruk is elke huid verschillend. Dit maakt het vrij lastig om te generaliseren en te stellen ‘dit is goed voor de huid en dat niet’. Zowel mannen als vrouwen krijgen vroeg of laat te maken met grijs haar of haaruitval, pigmentatie, gevoeligheid of acne. De gevoeligheid hiervoor is niet alleen gebaseerd op de genetische aanleg, maar minstens zoveel op leefstijlfactoren.
Heeft iemand altijd fanatiek gesport of een sedentair leven geleid? Heeft iemand altijd supergezond gegeten of was het een McDonaldskoning? Duizenden factoren zijn van invloed op de huid. Vaak niet eens direct, dan wel indirect.
Androgenen, de mannelijke geslachtshormonen
Het grootste verschil tussen de mannelijke en de vrouwelijke huid wordt veroorzaakt door de mannelijke geslachtshormonen, gezamenlijk bekend als androgenen. Het voornaamste hormoon testosteron, wordt vooral uitgescheiden door de testes bij de man en de eierstokken bij de vrouw. Testosteron oefent invloed uit op het lichaam door zich te binden aan de androgene receptoren door het hele lichaam. Dit gebeurt rechtstreeks, hetzij door omzetting in dihydrotestosteron (DHT), een meer potente activator van de androgene receptoren.
Testosteron is letterlijk en figuurlijk een krachtig hormoon en is niet alleen van sterke invloed op de huid en haargroei, maar ook op eventueel voorkomende huidaandoeningen.
Testosteron en haargroei
Haargroei is onlosmakelijk met de productie van testosteron verbonden. Met name gezichtsbeharing, oksels, in de borststreek, haar op de armen en benen en in de schaamstreek zijn sterk afhankelijk van testosteron. Androgenen stimuleren ook haargroei bij vrouwen, maar in veel mindere mate.
Gezichtshaar is veel dikker van structuur dan hoofdhaar en heeft een vlakker gevormde follikel, waardoor het meer krullig is dan hoofdhaar. Dit kan vervelend zijn, aangezien dit bij het scheren vaker scheerirritatie kan opleveren. Hoe grover het haar, hoe meer irritatie. Een scheerschuim of –gel met synthetische ingrediënten kan deze klachten nog verergeren.
Testosteron en zijn invloed op de huid
Het effect van testosteron op de haargroei is ook van invloed op de verschillen in de huid bij mannen en vrouwen. Mannenharen zijn grof, gepigmenteerd en nemen een groot deel van de oppervlakte van de huid in, in vergelijking met vrouwelijke huid. De haren verspreid over het lichaam geven de mannelijke huid een doeltreffende bescherming tegen de zon, aangezien de schadelijke UV-stralen in mindere mate kunnen doordringen op de huid en daar collageenafbraak kunnen veroorzaken. Het klinkt extreem, maar de keuze tussen wel of niet scheren bepaalt of je in meer of mindere mate kiest voor een snellere huidveroudering.
Naast de verhoogde bescherming tegen de zon, is de mannelijke huid door testosteron ook dikker ten opzichte van de vrouwenhuid. De androgenen, zoals testosteron, leveren een dichtere structuur van collageenvezels dan in de vrouwenhuid.1 Dit kan een verklaring zijn waarom vrouwen zich eerder zorgen maken over huidveroudering door de zon, aangezien mannen over het algemeen later (wanneer hun testosteronspiegel ook daalt in de andropauze) last ondervinden van foto-aging.
De huidbarrière is een zeer goed georganiseerd weefsel dat efficiënt en snel reageert op veranderende omstandigheden in de omgeving. Bestaande uit een mengsel van ceramiden, cholesterol en vetzuren, reguleert de vetlaag van de huid de vochthuishouding en het binnendringen en opnemen van vreemde stoffen in de huid. Zodra deze epidermale barrière is verstoord, hetzij door het binnendringen van lichaamsvreemde toxische stoffen of uitdroging, gaat de huid meer vet aanmaken om lichaamsvreemde stoffen buiten te houden. Studies hebben echter aangetoond dat testosteron negatieve invloeden kan hebben op deze epidermale barrièrefunctie.
Er moet nog veel onderzoek worden gedaan, maar voorlopig komen psoriasis en atopische dermatitis vaker voor bij mannen.2 Klinische waarnemingen suggereren dat testosteron zorgt voor een langzamere wondheling.3 Het is dan ook niet voor niets dat huidverzorgingsproducten voor mannen aan andere eisen moeten voldoen dan die voor vrouwen.
Testosteron en acne: de jongens tegen de meiden
De meeste jongens raken erg opgewonden wanneer hun mannelijkheid zich aandient in de vorm van een golf aan testosteron. Daarbij worden ze echter ook direct geconfronteerd met de effecten van testosteron op hun huid. Testosteron verhoogt de afscheiding van talg over het hele lichaam, maar uit zich vooral duidelijk op het gezicht. Deze talg, eigenlijk gewoon vet om de huid gehydrateerd te houden, is samengesteld uit een complex dat bestaat uit cholesterol, vrije vetzuren, glyceriden, squaleen en wasesters.
bij jonge mannen meestal prominenter aanwezig is dan bij meisjes.
Testosteron kan ook bij vrouwen tot acne leiden. Vooral vrouwen met een hogere niveaus van mannelijke hormonen, zoals bij PCOS (polycysteus ovarium syndroom), hebben een groter risico op acne. Punt van aandacht: niet alle acne is direct hormoongerelateerd. Cellulaire processen en een verzwakt immuunsysteem kunnen hierbij ook een rol spelen, alsmede voeding en leefstijl.
Testosteron en de vrouwenhuid in de menopauze
Tijdens de menopauze ervaren vrouwen een sterke daling van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Dit betekent dat het hormoon testosteron ten opzichte van de vrouwelijke geslachtshormonen prominenter aanwezig is en dat de vrouwenhuid meer mannelijke kenmerken krijgt.
- De huid van de vrouw wordt vetter tijdens de menopauze. Doordat de testosteron spiegel niet meer wordt gemaskeerd door de vrouwelijke hormonen, produceert deze dikkere talg, waardoor de huid vetter wordt.
- Veel vrouwen in de overgang krijgen lichte gezichtsbeharing onder invloed van testosteron, dat niet meer wordt gemaskeerd door oestrogeen.
- De vetopslagplaatsen onder huid veranderen tijdens de menopauze, waardoor rimpels kunnen ontstaan. Vet wordt ook meer op de buik vastgehouden en reduceert op plaatsen als de heupen en borsten.
- De proteïnesynthese, belangrijk voor de stevigheid van de huid, verandert door de dalende oestrogeen levels. Hierdoor wordt minder collageen en elastine aangemaakt, wat resulteert in een slappere huid.
- Het onderhoud van de bloedvaten in de huid vermindert onder invloed van de dalende oestrogeen. Hierdoor wordt de huid minder voorzien van zuurstof en voedingsstoffen, met het gevolg dat deze slapper en dunner wordt.
Testosteron heeft een enorme invloed op onze huid, zowel bij mannen als vrouwen. Met name bij mannen in de pubertijd en bij vrouwen in de menopauze, kan het begrip omtrent de werking van testosteron veel leed voorkomen. Door hierop te anticiperen met de huidverzorging kunnen vervelende symptomen worden voorkomen.
Bekijk alle artikelen over hormonen
Bronnen:
- http://www.nature.com/jid/journal/v123/n6/full/5602593a.html
- http://www.nature.com/jid/journal/v116/n3/abs/5601003a.html
- Baumann, L. (2002). Chapter 9: Acne. In L. Baumann & E. Weisberg (Eds.)
