Het koolhydraatarm dieet is hot. Toen ik onlangs in een Facebookgroep voor koolhydraatarm-aanhangers terechtkwam, schrok ik toch wel een beetje. Waarom? Het middel is volkomen zijn doel voorbijgeschoten. In een aantal, ook Engelstalige) groepen eet zo min mogelijk koolhydraten om af te vallen en doet iedereen zijn uiterste best om “niet te smokkelen”.
Inmiddels leunt er een hele industrie op het idee van koolhydraatarme repen, drankjes en ‘gezonde’ tussendoortjes, dus er zijn wel zeker belangen mee gemoeid wanneer iedereen lukraak ‘gezond’ blijft doen.
Met dit blog is het niet mijn doel om koolhydraatarm de grond in te boren, zeker niet! Minder koolhydraten eten dan we decennialang hebben gedaan, is zeker een goede stap voorwaarts, maar enige nuance lijkt me wel op zijn plaats.
Hypothyreoïdie / trage schildklierwerking
Hypothyreoïdie komt aan de lopende band voor in onze westerse wereld en deze hormonale verstoring heeft verreikende gevolgen, aangezien schildklierhormoon zorg draagt voor talloze vitale functies in ons lichaam.
Een van de meest opvallende symptomen van een vertraagde schildklier is een vertraagd metabolisme. Dit uit zich in moeilijk kunnen afvallen en een geleidelijke gewichtsverhoging.
Koolhydraatarme en ketogene diëten zijn populaire benaderingen om af te vallen, althans bij gezonde individuen. Maar niet iedereen is gebaat bij dergelijke voedingspatronen, zeker niet mensen met een trage schildklierfunctie.
In dit blog zetten we alles even voor je op een rijtje.
Koolhydraatarm dieet
Een koolhydraatarm dieet bevat aanzienlijk minder koolhydraten dan het gemiddelde voedingspatroon. De voornaamste reden om low carb te eten is om gewicht te verliezen.
Het standaard westerse voedingspatroon bestaat voor ongeveer 50-60% uit koolhydraten, ongeveer 300 gram per dag. Koolhydraatarme diëten duiken daar aanzienlijk onder en bestaan vaak uit minder dan 20% koolhydraten, hoewel er geen vaste criteria zijn. Minder is beter, denkt men vaak. Sommige mensen proberen zelfs koolhydraatvrij te eten. En dat is funest voor de schildklierfunctie. Het gaat dus om de nuance tussen koolhydraatarm (20% van de totale inname) en daaronder (minder dan 15%).
Ketogeen dieet / Atkins dieet
Vaak verwarren mensen het koolhydraatarme dieet met een ketogeen dieet, waarbij men slechts beperkt tot een inname van 10% koolhydraten. Een ketogeen dieet is echter een dieet waarbij men voor een periode vrijwel uitsluitend vetten eet, eventueel aangevuld met weinig eiwitten, om in ketose te komen, waarbij vet wordt aangesproken als voornaamste brandstof voor het lichaam.
Een van de problemen met het ketogeen dieet is dat het kan leiden tot onvoldoende inname van jodium. Jodium is een essentieel mineraal dat nodig is voor de productie van schildklierhormonen. De koolhydraatarme aard van het keto dieet kan het moeilijk maken om voldoende jodium uit voedingsbronnen binnen te krijgen. Dit kan leiden tot een onderactieve schildklier. Bovendien kan het ketodieet leiden tot een verlaging van het insulineniveau in het lichaam, wat ook de schildklierfunctie kan beïnvloeden.
Ook het Atkins dieet levert soortgelijke problemen op. Wanneer je echter cyclisch koolhydraatarm eet – dus waarbij je periodes van koolhydraatarm afwisselt met periodes waarin je normaal eet – en zorgt voor voldoende jodiuminname, dan hoeft een koolhydraatarm dieet geen risico’s voor de schildklier op te leveren.
Koolhydraatarm dieet en de schildklier
Schildklierhormonen zijn van essentieel belang voor de handhaving en regulering van het koolhydraat- en energiemetabolisme.1 Ook andersom is de energie die we krijgen uit koolhydraten van belang voor de productie van schildklierhormonen.
Dit komt omdat de hypothalamus en de hypofyse, de delen in de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de schildklierhormoonregeling, glucose nodig hebben om te kunnen functioneren. Sterker nog, het schildklierhormoon TSH (Thyroid Stimulating Hormone) bestaat voor een deel zelfs uit glucosemoleculen.2
Daarnaast is de inname van de hoeveelheid koolhydraten ook van invloed op de mate waarin het schildklierhormoon T4 (inactief) wordt omgezet in het actieve schildklierhormoon T3. En juist dit is een belangrijke oorzaak van een trage schildklierwerking.
Mensen die overschakelen op een koolhydraatarme leefstijl, doen dit vaak vrij abrupt. In eerste instantie werpt het nieuwe voedingspatroon zijn vruchten af en valt men af. Na verloop van tijd voelen ze zich vaak minder energiek en kunnen symptomen van een trage schildklierfunctie de kop opsteken, zoals koude ledematen, haaruitval, droge huid en spijsverteringsproblemen.
Een van de meest kenmerkende symptomen van een trage schildklierwerking is een vertraagd metabolisme. Op de langere termijn betekent een koolhydraatarm dieet dat de schildklier gaat vertragen, het metabolisme vertraagt en dat men dus niet afvalt. Sterker, men komt weer aan.
Conclusie
Koolhydraatarm biedt niet meer dan een tijdelijke oplossing om gewicht te verliezen. Natuurlijk valt men in eerste instantie af, maar wat schiet je er per saldo mee op, wanneer je op de lange termijn de schildklierfunctie verstoort? Bovendien zijn vooral mensen met een zwakke schildklierfunctie absoluut niet gebaat bij een streng koolhydraatarm dieet.3
Wat klopt er wél aan het koolhydraatarme dieet? Ja, we eten met z’n allen veel teveel koolhydraten en dat maakt ons ziek. Het zijn met name de geraffineerde koolhydraten en suikers (de koolhydraten die onze bloedsuiker verstoren) die onze gezondheid de das om doen. Natuurlijk moet je die vermijden, maar niet álle bronnen van koolhydraten.
Afvallen moet het gevolg zijn van gezondheid, niet van een populaire hype die alleen maar naar de kortetermijnresultaten kijkt en je gezondheid ondermijnt. In feite is een dieet als dit hetzelfde als een crashdieet (caloriearm dieet), alleen wordt hier alleen beknibbeld op de koolhydraten. Je saboteert je gezondheid en achteraf zeg je ‘had ik maar….’. Sta er bij stil dat de nadelen op de lange termijn groter zijn dan de voordelen.
Wat is het alternatief dan?
Eet zoveel mogelijk gevarieerd, onbewerkt, pure groenten en fruit, volle granen, vlees en vis, olijfolie, roomboter en eieren. Probeer hierbij grofweg een verhouding aan te houden tussen koolhydraten-eiwitten en vetten van 30-30-40. Zorg goed voor je lichaam en je valt vanzelf af.
Een steengoed en bijzonder leerzaam boek over de schildklier is deze:
Bekijk alle artikelen over hormonen
