Een verzameling klachten kan verband houden met een verstoring van het ‘vethormoon’ leptine. Want heb je moeite met afvallen? Zit je in een cyclus van afvallen en jojo-en? Heb je zelfs na de maaltijd nog honger? Snack je graag tussendoor? Bak je ‘s avonds voor het slapen gaan nog een ei? Dan is de kans aanzienlijk dat je last hebt van leptineresistentie. Leptine is een hormoon dat de hersenen een signaal geeft dat je door je energievoorraad heen bent en meer voedsel nodig hebt of als je voldoende vet heeft opgeslagen.
Bij leptineresistentie zijn de hersenen niet goed in staat de signalen te interpreteren en dat resulteert in een vaak onbedwingbare trek, dwangmatige vreetbuien en andere eetgewoonten die de gezondheid en slanke lijn niet erg ten goede komen.
In dit artikel leg ik uit wat leptine is. Je leert ook hoe leptineresistentie ontstaat en wat de oorzaken zijn. Aan de hand van de symptomen leer je het herkennen. Daarnaast zal ik een aantal natuurlijk oplossingen aandragen die je kan toepassen om de gevoeligheid van de leptinereceptoren te vergroten en daarmee je gezondheid te ondersteunen.
Wat is leptine?
Leptine is een hormoon dat wordt geproduceerd door de vetcellen en het wordt vooral aangetroffen in ons vetweefsel. Onderzoek heeft aangetoond dat hoe meer vet je op je lichaam hebt, hoe meer leptine het lichaam aanmaakt. Leptine is een signaalstof, net als andere hormonen en verplaatst zich door de bloedbaan en geeft in de hersenen een signaal af aan de hypothalamus dat er sprake is van een energiebehoefte.
Je vetcellen maken dus in feite leptine aan om de hersenen te laten weten hoeveel vetvoorraad er nog aanwezig is. Als je (ruimschoots) genoeg vetcellen hebt, dan zal een hoog leptinegehalte dat aangeven. Bij een laag vetpercentage en zal een laag leptinegegehalte aangeven dat er meer moet worden gegeten. Naarmate het lichaam meer vet en hogere leptinespiegels heeft, weet het lichaam dat er minder moet worden gegeten en meer energie moet worden verbrand om gezond te blijven.
Naarmate het lichaam meer vet en hogere leptinespiegels heeft, weet het lichaam dat er minder moet worden gegeten en meer energie moet worden verbrand om gezond te blijven. Dit systeem zorgt dat het lichaam in een evenwichtige en gezonde toestand blijft.
Wat betekent leptineresistentie?
Bij leptineresistentie is er sprake van een miscommunicatie tussen het leptinegehalte dat door de vetmassa wordt aangemaakt en de hersenen die het lichaam aanzetten om meer te eten en het energieverbruik te verminderen. Onder normale omstandigheden zou een hoge leptinespiegel het lichaam ertoe aanzetten om de voedselinname te beperken. De energievoorraad is immers ruimschoots toereikend.
In het geval van leptineresistentie werkt deze signalering niet goed. Je hebt dan veel vet en veel leptine, maar de hersenen registreren dit niet. Leptineresistentie is een belangrijke biologische oorzaak van obesitas. Het gevolg van deze falende signalering maakt dat veel mensen een enorme energievoorraad met zich meedragen, maar toch nog constant hongerig zijn.
Onderzoek naar de rol van leptine bij obesitas en een verstoorde energiebalans laat zien dat deze miscommunicatie ervoor zorgt dat je hersenen signalen afgeven om lichaamsvet (energievoorraad) terug te krijgen waarvan ze denken dat deze ontbreekt. Als gevolg hiervan zullen de hersenen het lichaam ertoe aanzetten om meer te eten en het energieverbruik te verminderen om energie te besparen. Leptineresistentie kan ook één van de redenen zijn waarom veel diëten falen en waarom sommige mensen moeite hebben om af te vallen. Als je afvalt, verliest het lichaam vetmassa, maar het kan de leptineresistentie niet omkeren.
De hersenen kunnen de signalen niet interpreteren en zullen de honger en eetlust vergroten. Het energieverbruik zelfs nog meer verlagen om het verloren vet te compenseren dat leidt tot jojo-diëten. Leptineresistentie gaat vaak ook hand in hand met insulineresistentie en kan een belangrijke rol spelen bij de preventie en behandeling van prediabetes en diabetes.1,2,3,4,
Symptomen van leptineresistentie
Aangezien het is de meeste gevallen corpulente mensen zijn die last hebben van leptineresistentie, is het in feite altijd verstandig om bij overgewicht te overwegen of er sprake kan zijn van een verminderde werking van de leptine signalering. Hiervoor zijn er diverse symptomen die kunnen wijzen op deze kwaal, waaronder:
- Voortdurende honger, zelfs na de maaltijd
- Gewichtstoename
- Craving, vooral naar koolhydraten en suikers
- Problemen met afvallen en jojoën
- Buikvet
- Lage energieniveau
- Bloedsuiker onevenwichtigheden
- Hoge triglyceriden
- Hoge bloeddruk
- Onrustig gevoel
Als je vermoedt dat je last hebt van leptineresistentie, dan kan je jezelf het best wenden tot je huisarts of een natuurarts. Optimale nuchtere leptinespiegels liggen tussen 4 en 6 ng/l. Hoewel dit een eenvoudige laboratoriumtest is, testen de meeste artsen er niet op, omdat het geen officiele medische indicatie is. Wel kan je op eigen houtje een leptinetest bij Bloedwaardetest laten uitvoeren.
Door de symptomen te leren interpreteren en met behulp van de bloedtest, kan een arts in veel gevallen ander bloed en laboratoriumwerk laten uitvoeren om te checken op onderliggende problemen. Daarmee kan dan een persoonlijk behandelplan worden opgesteld.
Belangrijkste oorzaken van leptineresistentie
Om van leptineresistentie te kunnen herstellen is het natuurlijk belangrijk om factoren die de resistentie veroorzaken zoveel mogelijk te elimineren. Anders is het tenslotte dweilen met de kraan open.
De belangrijkste oorzaken van leptineresistentie zijn leefstijl gerelateerd, zoals voeding, leefomgeving en gezondheid.
Slechte voeding
Zoals je waarschijnlijk al begrijpt is voeding van cruciaal belang. Niet alleen dient voeding in de voorziening van vitamines en mineralen, ook andere plantenstoffen zoals enzymen en energie (koolhydraten, eiwitten en vetten) zorgen dat ons lichaam goed werkt.
Het is verstandig de voeding die zorgt voor overmatige vetopslag en dus een verhoging van de signaalstof leptine veroorzaakt, te elimineren. Eet hiervoor zoveel mogelijk puur en onbewerkt, vermijd pakjes en zakjes. Eet gevarieerd koolhydraten, vetten en eiwitten, waarbij je de hoeveelheid koolhydraten (die de insuline omhoog jagen) beperkt.
Een strategie die succesvol kan worden ingezet om de stofwisseling te stimuleren is het ketogeen dieet in combinatie met intermittend fasting.
Leaky Gut
Een leaky gut, ofwel een lekkende darm, is vaak een gevolg van een slecht voedingspatroon. Een lekkende darm is niet hetzelfde als een geperforeerde darm. Bij een leaky gut is sprake van een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand, doordat deze beschadigd is geraakt door verkeerde voeding. De slijmlaag waarmee de darmwand is bekleed is daarbij minder dik geworden waardoor ook toxische deeltjes en onvoldoende verteerde voedselresten in de bloedbaan terecht kunnen komen.
Daar veroorzaken ze een waslijst aan vage klachten en zorgen ook voor een verhoogde ontstekingsgevoeligheid. Volgens een onderzoek uit 2004 hebben leptine en darmontsteking een verband met elkaar.9 Een ongezonde darmflora kan chronische ontstekingen verergeren, tot stofwisselingsproblemen leiden, gewichtstoename en obesitas veroorzaken. Een ongezonde darmflora draagt dus bij aan leptineresistentie die de cyclus voedt.
Stress en slechte slaap
Chronische stress en slecht slapen zijn twee factoren die de gezondheid op veel manieren negatief kunnen beïnvloeden. Stress en slechte slaap houden elkaar in stand: slechte slaap veroorzaakt prikkelbaarheid en dus stress. Stress veroorzaakt slechte slaap. Een voortdurende blootstelling aan stress zorgt ervoor dat je bijnieren constant het stresshormoon cortisol aanmaken, hetgeen bijdraagt aan een verhoogde opslag van vet.
Onderzoeken uit 2013 en 2016 hebben aangetoond dat chronische stress en zeer negatieve invloed heeft op de werking van de signaalstoffen in ons lichaam en kan leiden tot leptineresistentie en insulineresistentie.5,6
Chronische ontsteking
Veel mensen hebben ten gevolge van hun westerse eetpatroon last van chronische ontstekingen. De meeste van hen ondervinden hiervan niet eens directe problemen, althans, dat denken ze. Laaggradige ontstekingen zijn sluipmoordenaars. Binnen in het lichaam veroorzaken ze allemaal vage klachten die net niet erg genoeg zijn om merkbare symptomen te veroorzaken. Intussen zorgen ze voor dichtslibbende aderen, een lekkende darmwand en vaak een waslijst van vage klachten, zoals duizeligheid, migraine, vermoeidheid etc.
Chronische ontstekingen kunnen ontstaan door slechte voeding, zoals sterk bewerkt voedsel, een dieet met veel suiker, geraffineerde olie, kunstmatige ingrediënten. Ook chronische stress – zoals hierboven beschreven – gebrek aan lichaamsbeweging en milieutoxines kunnen de signalering van de hypothalamus verstoren en daarmee leptineresistentie veroorzaken.7,8
Insulineresistentie
Leptineresistentie en insulineresistentie gaan hand in hand, dus als je weet dat je in een voorstatdium van diabetes verkeert (prediabetes), dan is de kans aanzienlijk dat er ook sprake is van leptineresistentie. Om die reden is het belangrijk om op beide te controleren en beide problemen in het behandelplan mee te nemen.
Om de resistentie van leptine en insuline te verminderen is het belangrijk de gevoeligheid van insulinereceptoren te bevorderen, waardoor ook de leptineresistentie kan worden verminderd.9
Natuurlijke oplossingen bij leptine tekort
De onderstaande natuurlijke oplossingen kunnen vermindering van klachten geven bij leptineresistentie. Sowieso dragen deze maatregelen in de meeste gevallen bij aan een gezonde leefstijl met minder gezondheidsklachten.
Ketogeen dieet
Het ketogeen dieet is in feite geen dieet maar een leefstijl. Je eet veel vet, gemiddeld eiwitten en weinig koolhydraten. De verhouding ligt ongeveer op 70% vet, 20% eiwitten en 10% koolhydraten. Het idee achter de ketogene leefstijl is dat je de voorraad glycogeen (voorraad glucose) die in de lever en de spieren is opgeslagen eerst opgebruikt door (nagenoeg) geen koolhydraten te eten. Zodra deze voorraad is verbruikt, komt het lichaam in een staat van ketose en spreekt het de vetvoorraad aan als voornaamste energiebron.
Deze vetten worden omgezet in ketonen en omgezet in energie. Ketose kan helpen om lichaamsvet te verliezen, ontstekingen te verminderen, de insulinegevoeligheid te verbeteren en de hele gezondheid te verbeteren.10,11
Wat je kunt eten om in ketose te komen zijn gezonde vetten, zoals avocado’s, kokosolie, biologische boter en ghee, dierlijke eiwitten, zoals biologisch rundvlees, biologische kip en eieren, wilde vis, evenals veel groenten, kruiden, specerijen, gefermenteerd voedsel en sommige noten, zaden en fruit met een lage glycemische index.
Ontstekingen verminderen
Veruit de beste manier om ontstekingen in het lichaam te verminderen is door een voedingspatroon dat (liefst zoveel mogelijk) vrij is van ontstekingsbevorderende voeding. Te denken valt dan aan suikers, geraffineerde oliën, kunstmatige ingrediënten, gefrituurd voedsel en junkfood, frisdrank en andere suikerhoudende dranken zoals vruchtensapjes.
Eet bij voorkeur een dieet dat rijk is aan groenten, fruit (met een lage glycemische index), kruiden, specerijen, gezonde vetzuren en dierlijke eiwitten.
Zorg voor een gezonde slaaproutine en voldoende ontspanning
Slaap en ontspanning zijn essentieel voor een gezonde leptine huishouding.12 Zorg dat je dagelijks 7 tot 9 uur slaap krijgt en vermijd het gebruik van felle schermen vlak voor je gaat slapen en ga geen adrenalinebezigheden doen, zoals intensief sporten. Doe bijvoorbeeld wat yoga-oefeningen, mediteer of lees een boek.
Zorg voor een regelmatig slaapritme in een koele slaapkamer en probeer dagelijks rond dezelfde tijd wakker te worden.
Om stress te verminderen is het belangrijk een goede balans te handhaven tussen inspanning en ontspanning. Ga niet urenlang sporten, neem tijdig pauzes op het werk en praktiseer ontspannende activiteiten zoals yoga, ontspanningsoefeningen of neem bijvoorbeeld regelmatig een ijsbad om stress te verminderen.
Investeer in je darmgezondheid
Een lekkende darm draagt bij aan het ontstaan van veel gezondheidsklachten en resistentie tegen leptine. Ondersteuning van je darmfunctie is dan ook ontzettend belangrijk.13 Belangrijk is dat je naast een gezond, gevarieerd en voedzaam dieet je lichaam voorziet van prebiotica en probiotica. Probiotica zijn de verteringsbacteriën die huizen in je darm en de prebiotica vormen de voeding voor de probiotica. Je kan hiervoor een kwalitatief probioticasupplement gebruiken. Prebiotica vind je bijvoorbeeld in psylliumvezels, bananen, uien, asperges. In het e-book Het Leaky Gut Herstelplan vind je een volledig overzicht van hoe je kan herstellen van een leaky gut.
Samengevat
Samengevat kunnen we stellen dat leptineresistentie en insulineresistentie meestal hand in hand gaan. Aangezien insulineresistentie te relateren is aan een koolhydraatrijk voedingspatroon – en dus een hoge insulineproductie, is het eenvoudig vast te stellen dat het voornamelijk ons westerse voedingspatroon is dat leptineresistentie en insulineresistentie veroorzaakt. Met de bovenstaande inzichten en natuurlijke maatregelen kunnen de klachten in de meeste gevallen sterk verminderen. Met name een combinatie van een ketogeen dieet met intermittend fasting is bijzonder krachtig. Het vergt wat discipline, maar de gezondheidsvoordelen die het oplevert zijn absoluut de investering waard!
Bekijk alle artikelen over hormonen
