Oestrogeendominantie is een verschijnsel dat onlosmakelijk verbonden lijkt met de westerse leefstijl. Steeds meer mensen ondergaan een transformatie waarbij ze meer vrouwelijke kenmerken krijgen. Bij oestrogeendominantie is er sprake van een hormonale disbalans tussen het hormoon oestrogeen en de tegenhanger progesteron. Hoewel we vaak denken dat een dalende oestrogeenspiegel hét voornaamste kenmerk is van de menopauze, is het in wezen een normaal fenomeen dat vrouwen tijdens de menopauze een spanningspiek ervaren van een abnormaal hoge oestrogeenspiegel en de periode die hieraan voorafgaat.
Het teveel aan oestrogeen bij oestrogeendominantie komt voort uit verstoorde balans tussen oestrogeen en progesteron. Behandelingen met progesteroncrème zijn een succesvolle therapievorm gebleken, aangezien hiermee de balans tussen beide hormonen kan worden hersteld. Uiteraard is dit geen duurzame oplossing voor leefstijlafhankelijke oestrogeendominatie, maar puur voor vrouwen in de overgang een aangename therapievorm.
Hoe ontstaat een disbalans tussen oestrogeen en progesteron?
Oestrogeendominantie komt meestal voor het eerst voor bij vrouwen in de puberteit. De menarche (eerste menstruatie) luidt voor veel vrouwen een tijd in van hormonale schommelingen, die ook de nodige emotionele momenten met zich meebrengt. Om deze schommelingen de kop in te drukken, schrijven veel artsen dan de anticonceptiepil voor. De pil geeft inderdaad meer hormonale stabiliteit, maar is tevens een sterke onderdrukking van de natuurlijke ‘flow’ van het lichaam. Het is dan ook zorgwekkend dat veel vrouwen de anticonceptiepil meer uit gewoonte slikken dan uit noodzaak, zoals bijvoorbeeld wanneer de menstruatie het dagelijks functioneren volledig in de weg staat. En zelfs dan is het gebruik discutabel, aangezien de synthetische hormonen het natuurlijke systeem volkomen ontregelen.
Sommige vrouwen ontwikkelen pas op latere leeftijd oestrogeendominantie, vaak als gevolg van een verkeerd voedingspatroon, beschadiging van de lever en omgevingsfactoren. Omgevingsfactoren omvatten onder andere zoals xeno-oestrogenen, luchtvervuiling en synthetische stoffen in kunststoffen. Deze stoffen imiteren in het lichaam de natuurlijke hormonen, zodat de lichaamseigen hormonen in verwarring raken. Ook anovulaire menstruaties voor de menopauze, waarbij geen ovulatie is opgetreden, kunnen een oorzaak zijn van oestrogeendominantie. Ovulatie is noodzakelijk om het corpus luteum, ook wel het gele lichaam genoemd, te produceren, dat zich na de ovulatie op het oppervlak bevindt van de eierstok. Het corpus luteum, dat normaal het rijpende eitje omhult, blijft na de ovulatie, tijdens de tweede helft van de cyclus, progesteron produceren. Zonder ovulatie wordt er minder progesteron geproduceerd, hetgeen een disbalans veroorzaakt. Het gevolg is het ontstaan van oestrogeendominantie.
Klachten bij oestrogeendominantie
- Gewichtstoename waarbij het vet zich voornamelijk vastzet op de buik, heupen, billen en hamstrings
- Fibrocystische borsten
- Bepaalde PMS-klachten
- Migraine
- Onregelmatige menstruatiestoornissen en zware bloedingen
- Endometriose, een baarmoederweefselaandoening
- Vleesbomen, een teken van overtollige celdelingscapaciteit van de baarmoeder, die zich niet voordoet bij voldoende progesteron
- Cysten
- Vergrote kans op borstkanker
Oorzaken van oestrogeendominantie
Naast de natuurlijke hormonale schommelingen die gepaard gaan met de menopauze, kunnen ook leefstijl en voeding van enorme invloed zijn op de balans tussen oestrogeen en progesteron en dus oestrogeendominantie veroorzaken. Voeding met weinig vezels en een lever die is overbelast door toxische omgevingsfactoren, kunnen ook flinke problemen veroorzaken. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat steeds meer mannen last krijgen van oestrogeendominantie. Het westerse voedingspatroon, gecombineerd met een toxische omgeving, kunnen de hormoonbalans flink uit het lood slaan.
Vezelarme voeding
Een voedingspatroon met weinig vezels kan een hogere oestrogeenspiegel veroorzaken. Hoe komt dat? De geslachtsorganen produceren een bepaalde hoeveelheid geslachtshormonen, in dit geval oestrogeen. De overvloedige oestrogeen wordt uitgescheiden in de darm. Een tekort aan vezels zorgt ervoor dat de ontlastingspassage in de darm langer duurt en hierdoor wordt de oestrogeen opnieuw opgenomen in het lichaam en verlaat dus niet het lichaam via de natuurlijke weg. Hiermee is ook direct het verband gelegd tussen vezelarme voeding en borstkanker, aangezien oestrogeendominantie het risico op borstkanker aanzienlijk verhoogt.
Overbelasting van de lever
De lever heeft als voornaamste functie het lichaam te ontdoen van schadelijke stoffen, vooral in de vorm van synthetische stoffen. Denk dan aan stoffen in voeding, milieutoxines en natuurlijk onze eigen metabolische reststoffen. Hetzelfde geldt voor een teveel aan oestrogeen. Leverschade door overbelasting resulteert in een verminderde leverfunctie en dus ook een verminderde afbraak van hoge oestrogeenniveaus. Een gevolg is vaak dat er hierdoor een stapeleffect optreedt van toxische stoffen, waarmee een vicieuze cirkel wordt gestart. Een verminderde leverfunctie veroorzaakt een steeds zwakker wordend lichaam en vitale lichaamsfuncties die steeds zwakker functioneren.
Oestrogeendominantie niet alleen voort uit het lichaam zelf. De lever speelt een belangrijke rol. Ook mannen kunnen dus, ondanks dat hun lichaam van nature nauwelijks oestrogeen aanmaakt, last hebben van oestrogeendominantie. De symptomen bij mannen zijn eenvoudig waarneembaar. Haal je maar eens de eerste de beste bierdrinkende man voor de geest. De verminderde werking van de lever zorgt dat oestrogeen langzamer wordt afgebroken. De werking van hop uit het bier, een fyto-oestrogeen, zorgt dat bierdrinkers sneller last krijgen van borstontwikkeling, de zogenaamde gynaecomastie, en meer vrouwelijke eigenschappen ontwikkelen.
Vrouwen kunnen, naast hun natuurlijke oestrogeenproductie, ook last krijgen van oestrogeendominantie door invloeden van buiten het lichaam. Een overdaad aan alcohol, drugs, en toxische stoffen, zorgen voor een verminderde werking van de lever en een beperking in het vermogen om oestrogeen uit het bloed te reinigen.
Invloed van oestrogeendominantie op de huid
De invloed van oestrogeen op de huid, uit zich ook bij oestrogeendominantie. Onder invloed van oestrogeen verschijnen sneller fijne lijntjes in het gezicht en vindt er een vervroegde verslapping van de huid plaats. Daarentegen hebben mensen met een verhoogde testosteronspiegel een grovere, vettere huid.
Toxisch milieu
Door een toename in het gebruik van synthetische stoffen de afgelopen 50 jaar, is onze leefomgeving sterk verontreinigd geraakt door veel toxische stoffen, zoals xeno-oestrogenen, zoals PCB’s, ftalaten, pesticiden en DDT. Deze stoffen hebben in meer of mindere mate alle een oestrogeen effect op ons lichaam. Sinds het verbod op DDT in 1972 is het afbraakproduct DDE, een sterk xeno-oestrogeen, nog altijd in onze leefomgeving aanwezig. Ook chloor en hormoonresten in vlees- en zuivelproducten, kunnen oestrogeenverhoging in het lichaam veroorzaken. Bij mannen kunnen de effecten zijn dat de spermakwaliteit afneemt en dat de vruchtbaarheid wordt aangetast. Vrouwen kunnen een heel scala aan vrouwelijke klachten krijgen, die alle zijn terug te voeren op een teveel aan oestrogeen ten opzichte van progesteron, ofwel overgangsklachten.
De balans herstellen
Om oestrogeendominantie het hoofd te bieden is het van belang dit onder toezicht te doen van een arts die bekend is met het fenomeen. De relevante bloedwaarden kunnen worden gemeten en daarmee kan een gepast behandelplan worden geformuleerd. Meestal moet je je dan wenden tot een alternatief of complementait arts, aangezien de reguliere zorg oestrogeendominantie niet erkent als een aandoening/ziekte.
Waarmee je zelf vast aan de slag kunt
Zoals bij alle aandoeningen of ziekten is het belangrijk eerst de oorzaken te bestrijden, alvorens je aan de slag gaat met de symptomen. Daarvoor is het belangrijk elke vorm van toxische belasting te voorkomen. Zorg daarbij dus voor een gezond voedingspatroon met zoveel mogelijk onbewerkte producten, rijk aan groenten en fruit. Elimineer daarnaast alle schadelijke omgevingsfactoren,z oals synthetische schoonmaakmiddelen, cosmetica en voorkom zoveel mogelijk de inademing van uitlaatgassen, een voorname bron van xeno-oestrogenen. Start daarnaast samen met je arts/therapeut met de detoxificatie van je lever.
- Verhoog je inname van voedingsvezels, want een regelmatige stoelgang voorkomt dat een teveel aan oestrogeen opnieuw in de darm wordt opgenomen.
- Voedingssupplementen, zoals N-acetylcysteine of zeoliet, kunnen het ontgiftingsproces van de lever ondersteunen. Ook leverstimulerende kruiden en groenten, zoals melkdistel, rammenas, paardenbloem zijn waardevolle aanvullingen om de lever te ontgiften. Doe dit echter altijd onder supervisie van een deskundige!
- Zowel aerobe als anaerobe oefening zorgt voor een beperkte aanmaak van overvloedig oestrogeen. Overdrijf hiermee echter niet, aangezien langdurige trainingen het stresshormoon cortisol activeren, wat veroudering in de hand werkt.
- Controleer je spier-vetverhouding. Mensen met een hoger vetpercentage hebben de neiging meer oestrogeen vast te houden in het vetweefsel. Dit kan een oorzaak zijn van het feit dat vrouwen met overgewicht een verhoogd risico lopen op borstkanker.
- Vermijd synthetische stoffen zoals BPA’s, ftalaten en andere hormoonverstorende stoffen.