SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth), bacteriële overgroei in de dunne darm, is een aandoening die wordt gekenmerkt door een teveel aan micro-organismen in de dunne darm. In tegenstelling tot de dikke darm, die buitengewoon rijk behoort te zijn aan bacteriën, bevat de dunne darm gewoonlijk veel minder bacteriële organismen.
Wanneer er sprake is van SIBO, kan dit een bacteriële overgroei zijn van zowel de progene (goede) bacteriën zijn, als van de pathogene (verkeerde) bacteriën, die het darmmilieu verstoren.
SIBO beschadigt de darmwand en creëert een toestand van milde tot ernstige lekkende darm syndroom verschijnselen. Dit kan weer resulteren in vage klachten zoals hoofdpijn en duizeligheid, voedselallergieën, gevoeligheden en chronische ontstekingen.1 Om bacteriële overgroei het hoofd te bieden, is het noodzakelijk het voedingspatroon en de leefstijl drastisch aan te passen.
Oorzaken van SIBO
Gebrek aan maagzuur: Met een gebrek aan maagzuur mist ons lichaam het vermogen om adequaat pepsine te produceren, het enzym dat in onze maag verantwoordelijk is voor de eiwitvertering. Dat is ook de reden waarom mensen die protonpompremmers (maagzuurremmers) gebruiken, een verhoogd risico op bacteriële overgroei in de dunne darm hebben.
Insufficiëntie van de alvleesklier: Zonder een gezonde productie van verteringsenzymen heeft ons lichaam veel moeite met de vertering van eiwitten en vetten. Wanneer ons lichaam niet in staat is eiwitten en vetten volledig te verteren, gaan ze rotten en gisten in onze darmen.
HCl (hydrochloride) speelt een belangrijke rol bij de productie van enzymen. Zonder een zure pH-waarde zullen voedingsmiddelen die vanuit de maag in de dunne darm terechtkomen, de galblaas en de alvleesklier onvoldoende stimuleren om respectievelijk galzuren en tripsine en lipase aan te maken, waarmee eiwitten en vetten goed kunnen worden verteerd. Zonder deze cruciale verteringsenzymen loopt de dunne darm een verhoogd risico op SIBO.
Chronische infecties: Vele infecties zijn in staat het lichaam in een staat van stress te houden door een opeenstapeling van lichamelijke, geestelijke en emotionele stress. Het gevolg hiervan is vaak een daling van IgA (immunoglobuline A), dat in de laag plasma in de dunne darm wordt aangemaakt voor de bescherming van het darmslijmvlies. Deze IgA speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van SIBO. Aangezien het grootste deel van ons immuunsysteem ligt in het lymfoïde weefsel van onze darmen, is het logisch om te beredeneren dat SIBO in staat is het immuunsysteem flink overhoop te gooien, waardoor de weerstand tegen chronische infecties nog verder verlaagd raakt en een vicieuze cirkel ontstaat.
Symptomen van SIBO
- Gasvorming in de darmen met een opgeblazen gevoel tot gevolg
- Dunne ontlasting of diarree
- Buikpijn of buikkrampen
- Huidklachten, zoals acne, eczeem of rosacea
- Diagnose van PDS (prikkelbare darm syndroom) of een inflammatoire darmziekte
- Intoleranties voor voeding met bijvoorbeeld gluten, caseïne, lactose of fructose
- Chronische ziekten zoals fibromyalgie, CVS (chronisch vermoeidheidssyndroom), auto-immuunziekten, diabetes en neuromusculaire aandoeningen
- Vitamine B12-tekort en andere vitaminen- en mineralendeficiënties.
- Slechte eiwit- en vetvertering (zichtbaar aan de ontlasting)
SIBO veroorzaakt bij de meeste mensen enorme hoeveelheden gas, aangezien onverteerde resten in de darmen gaan gisten. Misselijkheid, gasvorming, een opgeblazen gevoel, boeren, winderigheid, chronische constipatie of diarree zijn vaak het gevolg. De methaan en zwavelhoudende gassen die hierbij vrijkomen zorgen voor een opgeblazen gevoel en winderigheid.2
Het verband tussen SIBO en het Prikkelbare Darm Syndroom, dat voorheen als diagnose op zichzelf stond, wordt hiermee een stuk duidelijker. SIBO wordt ook geassocieerd met coeliakie, fibromyalgie, de meeste auto-immuunziektes, rosacea, leverproblemen, galstenen en gastritis.
Medicijnen die de darmflora verstoren
Antibiotica, steroïde medicijnen zoals hydrocortison, cortison en prednison en PPR’s (maagzuurremmers) hebben een sterk verstorend effect op de darmflora en de beschermende slijmlaag in de darm. Derhalve vergroten deze medicijnen dan ook het risico om SIBO te ontwikkelen.3
Wanneer mensen voor langere tijd deze medicijnen hebben gebruikt en ze hebben last van meerdere van bovenstaande symptomen, dan is de kans reëel dat zij te maken hebben met bacteriële overgroei in de dunne darm.
Hoe weet je of je SIBO hebt?
De belangrijkste factor is hierbij een grondige kennis van de gezondheidsgeschiedenis van de persoon in kwestie, en natuurlijk de symptomen. Er zijn laboratoriumtests bekend om te testen op de aanwezigheid van SIBO.
- Waterstof- of methaanademtest: Waterstof en methaan worden gemeten en als de waarden van waterstof of methaan groter dan of gelijk zijn aan 20 ppm (parts per million) wordt de diagnose SIBO aannemelijk.
- Organische zuurtest: Metabolische bijproducten van SIBO zijn benzoaat, hippuraat, fenylacetaat, fenylpropionaat, p-hydroxybenzoaat, p-hydroxyfenylacetaat.
- Er zijn eenvoudige urinetests op de markt die kijken naar verschillende metabolische urine-biomarkers van zowel gisten als bacteriële overgroei.
- Een uitgebreid ontlastingsonderzoek geeft een goed beeld van de gesteldheid van de darmflora. Een ontlastingsonderzoek geeft geen definitieve diagnose SIBO, maar geeft wel een degelijke indicatie van goede en/of slechte bacteriële overgroei in de ontlasting.
Om een goede diagnose te kunnen stellen, gaat het natuurlijk om het totaalbeeld: de combinatie van de gezondheidsgeschiedenis, de symptomen en de uitslag(en) van de test(s).
Hoe wordt SIBO behandeld?
De medische behandeling voor SIBO is, hoe tegenstrijdig het ook klinkt met hetgeen dat bij de oorzaak is besproken, medicatie met antibiotica, in combinatie met een gezond dieet. Hiermee verlagen de hoeveelheden bacteriën en de symptomen van de bacteriële overgroei. Uiteraard is het altijd zaak eerst met uitsluitend een goed voedingspatroon de SIBO te bestrijden en pas met antibiotica aan de slag te gaan als dat écht niet helpt.
Natuurlijk hebben antibiotica nooit de voorkeur voor een behandeling. Dat is dan ook de reden dat uitsluitend antibiotica geen duurzame oplossing bieden, aangezien de goede bacteriën in de darm hiermee ook worden bestreden, waardoor de SIBO-klachten na verloop van tijd weer de kop kunnen opsteken.4 Een aanvulling met andere behandelmethoden is dan ook altijd gewenst. Wanneer antibiotica worden aangevuld met een constructief herstelplan heeft de behandeling van SIBO een aanzienlijk hogere slagingskans.
Natuurlijke behandeling bacteriële overgroei
1. Elimineer ontstekingsbevorderende voeding
Elimineer de negatieve invloeden op het maagdarmkanaal. Dit betekent dat voedingsmiddelen die de darmwand kunnen beschadigen of ontstekingsbevorderend zijn, vermeden moeten worden. Denk dan aan voeding met suiker, omega 6-vetzuren, maar ook gluten en zuivel, soja, pinda’s en soms eieren. Ook stoffen die de maag kunnen irriteren, zoals alcohol en cafeïne zijn uit den boze. Zorg dat je deze voedingsmiddelen gedurende 30 dagen elimineert uit je voedingspatroon.
2. Herstel de darmflora
Vervang slechte voeding die de bacteriële overgroei bevordert, door voeding die de darmflora terug in balans brengt. Veel mensen met SIBO zijn in wezen uitgeput door gebruik van (langdurige) medicatie, zoals bijvoorbeeld antibiotica of maagzuurremmers, een slecht voedingspatroon, vaak rijk aan suikers, of ziekte en veroudering. De vervanging van slechte voeding door goede voeding die rijk is aan micronutriënten, kan worden aangevuld met suppletie van spijsverteringsenzymen, maar ook met een HCl-supplement dat de maagzuurproductie herstelt en de spijsvertering weer op gang brengt.
Herstel de goede bacteriën met een kwalitatief probiotisch supplement, zoals bifidobacteriën en Lactobacillus stammen. Neem daarvoor een hoeveelheid van 5 tot 30 miljard eenheden probiotica per dag. Eet dus dagelijks probiotische voedingsmiddelen (overdrijf niet) en vul dit eventueel aan met een goed probiotica supplement. Eet daarnaast voeding met goed oplosbare vezels, zoals bieten, radijs, wortelen, uien, prei en knoflook.
3. Opbouw
De darmflora en de darmwand herstellen is de laatste stap om de spijsvertering weer optimaal te laten functioneren. Hiervoor heeft het lichaam voedingsstoffen nodig die de darm goed onderhouden en de terugkeer van SIBO voorkomen.
Een van mijn favoriete supplementen hiervoor is L-glutamine, een aminozuur dat helpt om de beschadigde darmwand te herstellen. Andere belangrijke voedingsstoffen om de darmfunctie weer op te bouwen zijn zink, omega-3 vetzuren en antioxidanten, zoals vitamine C en vitamine E.
Voeding die het herstel van SIBO ondersteunt
Uiteraard hoort voeding de basis te vormen, zowel in ons dagelijks leven, maar ook bij het herstel van bacteriële overgroei in de dunne darm. Supplementen dienen ter aanvulling. Om die reden geef ik je nog wat voedingstips die het herstel kunnen ondersteunen.
- Bottenbouillon
- Kokosolie
- Koolhydraten uit fruit met een lage glycemische waarde, zoals bessen, citroenen, grapefruit
- Eet geen fruit i.c.m. vlees in verband met gisting
- Probiotische voeding, zoals zuurkool(sap), kimchi, kokoswater en kefir
- Water met citroen en Keltisch zeezout, hydrateert het lichaam en voorziet in de mineralenbehoefte
- Water met appelciderazijn doodt bacteriën en verbetert de productie van spijsverteringssappen, zoals zoutzuur, gal en enzymen uit de alvleesklier
- Vloeibare voeding vormt een lagere belasting op de spijsverteringsorganen
Probioticasupplementen
Probioticasupplementen met Lactobacillus plantarum, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei hebben alle gedemonstreerd effectief te zijn bij de bestrijding van bacteriële overgroei in de dunne darm.5 Uiteraard dient deze suppletie dan wel samen te gaan met een uiterst gebalanceerd voedings- en leefstijlpatroon dat is afgestemd op de persoonlijke behoefte van de persoon in kwestie.
Belangrijk bij de behandeling van SIBO!
Wanneer je de strijd aangaat met SIBO is het altijd belangrijk dit in nauw overleg te doen met de behandelend arts. Het eigenhandig plotseling stoppen van medicijngebruik is ronduit onverantwoord, dus pleeg altijd overleg met de behandelend arts. Staat je huisarts of specialist niet open voor een ondersteunend herstelprogramma zoals hierboven beschreven, wend je dan tot een alternatief arts of ervaren darmtherapeut die je hierin kan begeleiden. Elk lichaam reageert net even wat anders, dus voorzichtigheid is altijd geboden.
Bronnen:
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2890937/
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17148502
- Gaon D, et al. Effect of Lactobacillus strains (L. casei and L. acidophilus strains cereal) on bacterial overgrowth-related chronic diarrhea. Medicina (Brazil) 2002;62:159-163.
