Een vitamine B12 tekort kan enorm veel vervelende klachten veroorzaken, variërend van kleine ongemakken tot ernstige klachten, zoals paranoia, diepe depressie, geheugenverlies en incontinentie. Een tekort ontstaat niet zomaar en gelukkig is het vrij eenvoudig een B12 tekort op te lossen.
Functies vitamine B12
Vitamine B12 heeft enorm veel functies aangezien het een cofactor is voor talloze enzymatische reacties. Het menselijk lichaam heeft vitamine B12 onder andere nodig voor:
- Een normale celdeling
- Een normale stofwisseling in de darm
- De aanmaak van rode bloedcellen (belangrijk voor zuurstoftransport in het lichaam)
- Een goede werking van het zenuwstelsel
- Normaal functioneren van de hersenen
Bronnen vitamine B12
Bronnen van B12 zijn dierlijke producten, zoals (orgaan)vlees, gevogelte, eieren, zuivel en sommige algen zoals chlorella.
Diagnostiek vitamine B12 tekort
Momenteel wordt een vitamine B12 gehalte van 140 pmol/L als ondergrens gehanteerd. Dit betekent dat iedereen met een waarde daarboven, geen vitamine B12 tekort heeft volgens de arts. Steeds vaker gaan stemmen op om de ondergrens naar boven bij te stellen naar 200 pmol/L of zelfs 300 of 450 pmol/L.
Symptomen van een B12 tekort
Onderstaand de meest voorkomende klachten bij een B12 tekort. Uiteraard is de lijst enorm lang, zeker als de secundaire diagnostische criteria hierin worden meegenomen. Om die reden is er voor gekozen om de meest voorkomende klachten te vermelden.
- Vermoeidheid, maar ook alle vormen van CVS (Chronisch Vermoeidheids Syndroom)
- Slechte cognitieve functies, zoals concentratie, geheugen en woordvinding
- Allergieën en auto-immuunklachten
- Verminderd immuunsysteem, met terugkerende klachten
- Bloedarmoede
- Zwakte in ledematen
- Dementie
- Psychose
- Autisme
- Tinnitus
Oorzaken van een tekort
Factoren die een rol kunnen spelen bij een vitamine B12 tekort zijn:
- Te laag aanbod van B12 door alcoholisme, ondervoeding of vegetarisme
- Verstoorde opname door verteringsproblematiek, zoals maagproblemen, coeliakie, leaky gut
- Leveraandoeningen
- Auto-immuunziekten
- Maagproblemen
De intrinsieke en extrinsieke factor
Vitamine B12 wordt ook wel de extrinsieke factor genoemd. Eenmaal in het lichaam heeft het om goed te kunnen functioneren nog een eiwitje nodig dat een bestanddeel is van het maagsap, de intrinsieke factor. Wanneer het maagslijmvlies ernstig is beschadigd en er minder maagsap wordt geproduceerd, vormt dit een probleem voor de productie van de intrinsieke factor. Dit geldt ook bij het gebruik van maagzuurremmers. Het komt dan ook vaak voor dat mensen die maagzuurremmers gebruiken een ernstig vitamine B12 tekort hebben, omdat de vitamine B12 niet kan worden opgenomen zonder de intrinsieke factor.
Vitamine B12 en maagzuurremmers
Vitamine B12 krijgen we gewoonlijk binnen wanneer het is gebonden aan voedingseiwitten. Deze zijn vrijwel alleen afkomstig van dierlijke voedingsmiddelen, zoals vlees, zuivelproducten en eieren. Voor een goede opname van vitamine B12 is het van belang dat de vitaminemoleculen eerst worden gescheiden van deze eiwitten. Dit gebeurt door maagzuur en pepsine (spijsverteringsenzym). Na deze ontbinding, bindt vitamine B12 zich aan een andere eiwitbinder, afkomstig uit de maag en lever. Eenmaal in de dunne darm, waar een neutrale Ph waarde is, wordt de B12 weer vrijgemaakt zodat deze zich kan binden met de intrinsieke factor.
Deze uitleg is nodig om te verklaren waarom maagzuurremmers, die de productie van maagzuur tot wel 95% kunnen remmen, funest zijn voor een goede opname van B12. Als de intrinsieke factor nagenoeg afwezig is, zal er ook geen B12 worden opgenomen in het lichaam. Dit is dus waarschijnlijk ook niet wat de dokter je zal vertellen, wanneer je maagzuurremmers gebruikt en te lage B12 waarden hebt. Vaak vindt er gewenning plaats bij het gebruik van maagzuurremmers en is het afbouwen hiervan vrij eenvoudig, waardoor de opname van B12 weer langzaam kan worden hervat.
Interactie met B11 of foliumzuur
Vitamine B12 en vitamine B11 (foliumzuur) onderhouden een nauwe band. Ze werken veel samen in het lichaam. Samen zijn ze onder andere verantwoordelijk voor de opname van ijzer, de aanmaak van rode bloedcellen en de vorming van het erfelijk materiaal in de cellen.
Vormen van B12
Er zijn zes verschillende soorten vitamine B12:
- Aquacobalamine
- Cyanocobalamine
- Nitrocobalamine
- Hydroxocobalamine
- Methylcobalamine
- Adenosylcobalamine
Het onderscheid tussen de verschillende vormen zit hem in de structuur van het molecuul. Het molecuul is opgebouwd uit een kern (kobalt), een nucleotide, een suiker, een riboside en een uitwisselbare restgroep. Deze restgroep is verantwoordelijk voor de naam die eraan wordt toegekend.
Vegetariërs, veganisten en vitamine B12 tekort
Vegetariërs en veganisten staan erom bekend dat ze vaak een tekort hebben aan vitamine B12. Aangezien zij nagenoeg geen of helemaal geen dierlijke producten eten, zullen zij snel tekorten opbouwen. De enige oplossing voor hen is om vitamine B12 te suppleren.
Behandeling van een B12 tekort
Een B12 tekort is eenvoudig te behandelen met zowel zuigtabletten die worden opgelost onder tong, of met B12 injecties in de bil. Vitamine B12 injecties zijn de snelste manier om een tekort op te heffen. Vaak bestaat er nog discussie over de effectiviteit van B12 tabletten, maar in de loop der tijd zijn er talloze studies gedaan die hebben bewezen dat de effectiviteit niet onderdoet voor die van injecties. Ikzelf kies voor dit supplement.
Uiteraard is het bij behandeling belangrijk cofactoren uit te sluiten die de opname van B12 kunnen belemmeren. Zo is het belangrijk dat de persoon in kwestie geen maagzuurremmers slikt, voldoende maagzuur aanmaakt voor de benodigde intrinsieke factor en voldoende kan methyleren (een methylgroep aan het kobaltmolecuul kan toevoegen).
Een vitamine B12 tekort kan ernstige symptomen en ziektebeelden veroorzaken. Toch is het vaak vrij eenvoudig een tekort aan te vullen, mits er geen sprake is van secundaire oorzaken die de opname verhinderen. Wanneer je je bloedwaarden bij de huisarts laat meten, vraag dan altijd naar de bloedwaarden, zodat je deze zelf kunt interpreteren. Zoals vermeld worden er te lage minimumwaarden gehandhaafd, waardoor mensen toch vaak een tekort hebben, ondanks dat de huisarts zegt dat het in orde is.
Ikzelf heb oit ook een aantal B12-injecties gehad. De eerste keer zat ik keurig met mijn mouw opgestroopt, maar toen zei de verpleegster: “Doe uw broek maar even naar beneden.” Wist ik dat die injectie in mijn bil moest?!
Wil je het naadje van de kous weten, met betrekking tot vitamine B12? Lees dan het onderstaande boek van Hans Reijnen. Een eye-opener!
